15-16 Haziran’dan Metal Fırtınası’na kadın işçiler!

15-16 Haziran Büyük İşçi Direnişi’nin 46. yıldönümüne yaklaşılıyor. Türkiye’de kapitalizmin gelişimiyle birlikte sınıfsal ayrımlar netleşti ve sınıflar mücadelesinde de gelişim devam etti. Bir yandan burjuvazi servetine servet katarken diğer yandan işçi sınıfı kölelik içinde yeni arayışlar içine girdi. Bu kutuplaşma ve sınıf hareketinin gelişmesiyle birlikte Türkiye’de bir dizi önemli işçi eylemleri yaşandı. Sungurlar, Alpagutlar, Paşabahçeler, Derbyler, Gamaklar ve 15-16 Haziran Büyük İşçi Direnişi bunlardan bazıları. İşçi sınıfının tarihine altın harflerle yazılan, sınıf hareketinin fiili-meşru-militan mücadele ile kazanabileceğini ortaya koyan ve belli açılardan da kimisi hala da aşılamayan örneklerdir.

15-16 Haziran’a giden yol

1961 Aralık’ında yüz binlerin katıldığı Saraçhane Mitingi gerçekleşti. 1963 yılında ise Kavel Kablo direnişiyle grev hakkı kazanıldı. Bereç, Zonguldak ve Paşabahçe aynı dönem içerisinde gerçekleşen eylemlerdi.

Türkiye işçi sınıfı için ayrı bir yerde duran Paşabahçe grevi, Türk-İş bürokratlarına ve ihanetine vurulan darbe oldu. Türk-İş’in ihanetçi ve devlet sendikacılığına karşı sınıf içerisinde ayrı bir sendikal eğilimin doğmasına vesile oldu. Bu eylemler 1967 yılında DİSK’in kurulmasını sağladı. Ardından yaşanan Derby direnişiyle birlikte işgal eylemi, 1968-70 yıllarında işçi sınıfının yeni eylem biçimi oldu.

1968-70 yılları içerisinde Türkiye işçi sınıfının eylemlilikleri doruğuna ulaştı. Sermaye devletinin işçi hareketinin gitgide artması ve eylem biçimlerinin fiili grev ve işgal biçimleri almasından duyduğu korku ile birlikte dönemin hükümeti olan Adalet Partisi, DİSK’in kapatılması için yasa hazırladı. Burjuvazi umduğunun aksine işçi sınıfı tarihinde adı çokça anılacak olan bir direnişin fitilini ateşledi.

Kendiliğinden başlayan bu eylemlere, 15-16 Haziran’da İstanbul-İzmit hattında bulunan 168 fabrikadan 150 bin işçi katıldı. İlk gün DİSK’e bağlı işçiler, ikinci gün ise Türk-İş’e bağlı işçilerin katılımı ile direniş daha da büyüdü. İşçilerin karşısında sermayenin hizmetine koşan polis ve asker duramadı. Yaşanan çatışmalarda 3 işçi yaşamını yitirdi. Ardından devlet sıkıyönetim ilan etmek durumunda kaldı. İşçilerin bu eylemiyle DİSK’in kapatılmasının önüne geçildi.

Kadınlar mücadelede en ön safta

Bu büyük direnişin ön saflarında kadın işçiler de yerini aldı. Saraçhane Mitingi’nde de, Paşabahçe direnişinde de, Derby işgalinde de, Kavel Kablo direnişin de ve en nihayetinde şanlı 15-16 Haziran Büyük İşçi Direnişi’nde de kadınlar yine en ön saflarda idi.

Dönem itibariyle çeşitli sektörlerde çalışan kadın işçi sayısına bakıldığında, toplam çalışanlar içerisinde kadın işçi oranı; 1955’te % 25,14, 1960’ta % 13,94, 1965’te % 22,19’dur.

1957 Ücret Anketi’nin sonuçlarına göre, tütün, mensucat ve gıda alanında ücretli çalışan kadın oranının toplam ücretli çalışan kadınlara oranı % 92,61’dir. İlerleyen yıllarda farklı sektörlerde de kadınlar çalışmaya başlamıştır.

Tarım dışı alanlara yönelen kadınlar açısından yüksek teknik bilgi ve beceri gerektirmeyen, tekstil ve gıda sektörleri bu dönemde de kadın işgücünün en yoğun olduğu istihdam alanlarıdır.

Bu veriler bizlere gösteriyor ki, o dönem çalışan kadın işçi sayısı ve toplumsal mücadele göz önüne alındığında yaşanan grev ve direnişlere katılan kadın işçi oranı hiç de azımsanmayacak bir düzeydedir.

İşçi eşleri ve dayanışma!

Dönemin direnişlerine sadece kadın işçiler değil aynı zamanda direnişçi işçilerin eşleri ve aileleri de her türlü desteği vermiştir. Hem 15-16 Haziran Büyük İşçi Direnişi’nde hem de diğer direnişlerde işçi ailelerinden destek eksik olmadı. Bunun en iyi örneği ise 1963 yılında gerçekleşen Kavel Kablo işçilerinin greviydi. 2 Mart’ta işverenin kablo yüklü kamyonları fabrika dışına çıkarmasını, direnişçilerin eşleri barikat kurarak engellemeye çalıştılar. Ancak polis kadınlara saldırdı ve birçoğunu yaralayarak dağıttı.

Bunun yanında Kavel Kablo greviyle direnişine sadece eşleri değil aynı zamanda İstinye halkı, otobüs şoförleri, hatta kimi polisler de destek veriyordu. Aynı zamanda Vehbi Koç’a ait General Electric fabrikasından işçiler para topladılar, Demir Döküm işçileri ise sakal bırakma eylemleri ile destek oldular.

Yeni Greif işgalleri, yeni Metal Fırtınaları

Bugün ise 15-16 Haziran Büyük İşçi Direnişi’nden Metal Fırtınası’na mücadele devam ediyor. Saraçhane Mitingi’nden Paşabahçe direnişine, Kavel Kablo grevinden 15-16 Haziran’a nasıl kadın işçiler ve işçi aileleri ön safta yer tutmuşsa, Metal Fırtınası’nda da benzer örnekleri gördük. Metal Fırtınası’nda kadın işçiler ön saflarda sınıf kardeşleriyle beraber mücadele verdiler. Aynı zamanda direnişçi işçilerin aileleri ve eşleri de bu direnişe çeşitli biçimlerde destek oldular.

Yeni patlamalara gebe olan Türkiye işçi sınıfının kadın işçileri dün olduğu gibi bugün de direniş alanlarında yer almaya devam edecektir. Türkiye işçi sınıfı, sermayenin saldırılarına geçmişten bugüne öğrenerek yeni eylemlilikleriyle cevap vermektedir. Unutulmamalıdır ki, işçi sınıfı öğrene öğrene, biriktire biriktire gelmektedir. Dün Kaveller’den, Sungurlar’dan, Derbyler’den, Paşabahçeler’den, 15-16 Haziranlar’dan öğrendiklerimizin üzerine bugün Greif İşgali’nin ve Metal Fırtınası’nın deneyimlerini ekliyoruz.

İşçi-Emekçi Kadın Komisyonları

İEKK AVON direnişini fabrikalara taşıdı

İşçi-Emekçi Kadın Komisyonları, AVON direnişinin sesini duyurmak için hazırladığı bildiriyi 2 ve 3 Haziran günü Gebze’de fabrika ve servis noktalarında işçilere ulaştırdı.

“AVON Kozmetik’te direnen işçilere omuz ver!” ve “Kastaş’tan AVON’a çifte sömürüye karşı direniş büyüyor! Tacize, mobbinge, sömürüye karşı ses ver!” başlıklı yazıların olduğu bildiride AVON ve Kastaş işçilerinin talepleri öne çıkartıldı. Kadınların çifte sömürüsüne karşı AVON ve Kastaş’ta yürütülen mücadelenin yolundan yürümeye çağıran bildiride, AVON direnişçisi Eylem Görgü’nün kısa bir röportajı da yer aldı.

2 Haziran sabahı Gebze OSB’de çoğunlukla kadın işçilerin çalıştığı metal fabrikasına dağıtım yapıldı. Akşam da TAYSAD OSB’de bulunan ve ağırlıkla kadın işçilerin çalıştığı metal ve plastik fabrikalarının çıkışlarına dağıtımlar gerçekleşti. Dağıtım sırasında AVON’daki süreç ve kendi fabrikalarındaki sorunlarla ilgili sohbetler edildi.

Ertesi sabah servis güzergahında “Sendikalaştıkları ve taşeron çalışmaya karşı oldukları için işten atılan AVON işçilerinin direnişinin 12. günü. Dayanışmaya!” çağrısıyla bildiriler dağıtıldı.