Yıllık enflasyon Haziran’da rekor kırdı: Yüzde 15’i geçti!

Türkiye ekonomisindeki kırılganlığı ortaya seren göstergelerin başında gelen enflasyonda Haziran ayında rekor seviyeye ulaşıldı. Sermayenin kârları üzerine kurulu düzenin, krizini işçi sınıfı ve emekçilere fatura etmesinin de bir aracı olan fiyat artışları yıllık bazda son 15 yılın en yüksek düzeyine çıktı.

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından 3 Temmuz’da açıklanan verilere göre, aylık fiyat artışı yüzde 2,61 oldu. 12 aylık ortalamalara göre yüzde 11,5 olan fiyat artışı, 2017 Haziran’ına kıyasla yüzde 15,39 ile rekor kırdı.

Gıda fiyatlarında 1 ayda yüzde 6 artış

Yıllık enflasyondaki rekorda belirleyici olan harcama grupları arasında ilk sırada ulaştırma, ev eşyası, gıda ve alkolsüz içecekler geldi. Ulaştırma grubunda fiyatlar bir yılda yüzde 24,26’lık artış kaydederken; ev eşyası grubu yüzde 18,91, gıda ve alkolsüz içecekler ise yüzde 18,89 zamlandı.

2018 yılı boyunca en çok fiyat artışı yaşayan harcama grubu da gıda ve alkolsüz içecekler oldu. Aralık sonuna göre gıda fiyatları yüzde 13,80 pahalılaştı. Mayıs ayına kıyasla en büyük artış da gıda fiyatlarında oldu. Gıda fiyatları bir ayda yüzde 6 oranında zamlandı.

Devasa artışlar soğan ve patatesle sınırlı değil

Soğan ve patates fiyatlarındaki rekor artışlarla ortaya serilen gıda enflasyonu, havuç, biber, limon, domates, başta olmak üzere pek çok üründe ortaya çıktı. Yüzde 6 olan gıda enflasyonunun üzerinde artış yaşayan ürünlerin bir kısmı şöyle: Kuru soğan yüzde 82,53, patates 63,34, havuç 57,72, sivri biber 57,28, limon 35,32, domates 23,59, yeşil soğan 14,84, elma 12,49, tavuk eti 8,95, salatalık 6,87.

Üretici fiyatları da zirve yaptı, enflasyon artışı sürecek

Tüketici fiyatlarının yanı sıra TÜİK’in açıkladığı üretici fiyat endeksinde de geçen ay baş gösteren yükseliş bu ay da devam etti.

Tüketici fiyatlarına sonradan yansıyan üretici fiyatları, gelecek aylarda da enflasyonda rekorların tazeleneceğine işaret etti.

Yurtiçi üretici fiyatları yıllık yüzde 23,71 arttı; fiyatlarda, önceki aya kıyasla yüzde 3,03, on iki aylık ortalamalara göre yüzde 16,57 artış yaşandı. Ana sanayi gruplarında en büyük artış ise enerjide oldu. Yıllık bazda enerjide yüzde 34,87’lik artış olurken, fiyatlar aylık yüzde 3,21 arttı. Aylık değişimdeki fiyat artışında ilk sırada ara malı üretimi yer aldı. Ara malı üretici fiyatları bir ayda yüzde 3,52 yükseldi.

“Çekirdek enflasyonda kayda değer yükseliş”

3 Temmuz günü açıklanan Haziran ayı enflasyon verilerine ilişkin Merkez Bankası’nın (MB) değerlendirmesi “Aylık Fiyat Değişimleri Raporu” ile yayınlandı. MB, son 15 yılın rekorunu kıran yıllık enflasyon verilerini “kayda değer yükseliş” vurgularıyla açıklamakla yetindi. Üretici fiyatlarındaki rekor artışa dair ise “yıllık enflasyonda endeks tarihindeki en yüksek seviyeye ulaşıldığı” hatırlatıldı.

Raporun özet bölümünde, çekirdek göstergelerin yıllık enflasyonlarının ve ana eğilimlerinin kayda değer yükseliş gösterdiğini belirten Merkez Bankası, artışa en belirgin katkının sebze ürünleri başta olmak üzere işlenmemiş gıdadan geldiğini ifade etti. Dövizdeki yükselişin enflasyona etkisine, ithalat ürünlerinin fiyatlarındaki artışa değinilen açıklamada şu ifadeler yer aldı:

“Enflasyondaki yükselişe en belirgin katkı sebze ürünleri öncülüğünde işlenmemiş gıda grubundan gelmiştir. Bu dönemde enerji enflasyonundaki yukarı yönlü seyir sürmüştür. Döviz kuru gelişmelerine bağlı olarak başta beyaz eşya ve otomobil olmak üzere dayanıklı tüketim mallarında yüksek oranlı fiyat artışları kaydedilmiştir. Türk lirasındaki değer kaybı, ithal içeriği yüksek diğer temel malların yanı sıra bazı hizmet gruplarını da olumsuz etkilemiştir. Bu dönemde hizmet enflasyonunda genele yayılan artışlar izlenmiştir. Bu gelişmede maliyet unsurlarının yanında, talep yönlü etkiler de hissedilmiştir. Bu çerçevede, çekirdek göstergelerin yıllık enflasyonları ve ana eğilimleri kayda değer bir biçimde yükselmiştir.”

Dış ticaret açığı Mayıs’ta da arttı

TÜİK ile Gümrük ve Ticaret Bakanlığı tarafından hazırlanan dış ticaret istatistiklerinin Mayıs ayı verileri açıklandı.

TÜİK tarafından yayınlanan verilere göre, 2018 Mayıs ayında ihracat önceki yılın aynı ayına kıyasla yüzde 5,3, ithalat yüzde 5,5 arttı. Dış ticaret açığı da yüzde 5,7 artış gösterdi. İhracatın ithalatı karşılama oranı da 2017 Mayıs’ındaki yüzde 64,9’luk değerinden yüzde 64,8’e düştü.

Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış verilere göre, 2018 Nisan ayına kıyasla ihracatta yüzde 0,3 artış yaşanırken ithalat yüzde 1,7 azaldı. Aynı istatistiklere göre, geçtiğimiz yılın Mayıs ayına kıyasla ihracat yüzde 5,2, ithalat yüzde 3,1 arttı.

İhracat yapılan ülkelerde AB ülkeleri başta yer alırken, AB-28’in ihracattaki payı 2017 Mayıs’ındaki yüzde 45’ten yüzde 50,9’a çıktı. AB’ye yapılan ihracatta da aynı dönemde yüzde 19,3 artış kaydedildi.

İhracatta ilk sırada gelen ülkeler sırasıyla Almanya, İtalya, İngiltere ve İspanya olurken, ithalatta Çin, Almanya, Rusya ve İngiltere izledi.

Sermayede enflasyon tedirginliği

3 Temmuz günü açıklanan Haziran ayı üretici ve tüketici fiyatlarında yaşanan artışlar sonrası sermayede tedirginlik göze çarptı.

Enflasyon rakamlarıyla ilgili sosyal medyadan paylaşımda bulunan TÜSİAD Baş Ekonomisti Zümrüt İmamoğlu da “makul seviyenin aşıldığı” değerlendirmesinde bulundu.

Türkiye’nin dünyadan ayrıştığına değinen İmamoğlu şu ifadeleri kullandı: “Enflasyon oranı %15,4. Üretici fiyatlarında artış %23,7. Enflasyonda makul seviyeleri aşmış bulunuyoruz. Tüm dünyadan da ayrışmış durumdayız. Türkiye’nin çok ciddi bir ekonomik programa ihtiyacı var.”